Kumamoto, Japan

Kumamoto is beroemd om zijn grote kasteel van de laatste samurai. Wanneer we daar op onze eerste dag in Kumamoto naartoe lopen, zien we dat de grootste kasteeltoren in de steigers staat. We weten dat het kasteel vorig jaar beschadigd is geraakt tijdens een aardbeving en we lopen nietsvermoedend verder. Maar dan horen we dat het kasteel is gesloten. De aardbeving van april 2016 was een zware en heeft delen van het kasteel en andere oude bezienswaardigheden verwoest. Men is nu druk met de restauratie en die kan wel 20 tot 30 jaar gaan duren. Wanneer we om het kasteel heen lopen, begrijpen we waarom: delen van de kasteelmuren, die uit grote rotsblokken bestaan, zijn ingestort en wachttorens en huisjes zijn ook kapot. Desondanks is het kasteel indrukwekkend groot en mooi. Het moet een gigantisch werk zijn om het te herstellen. Maar de Japanners zijn er wel aan gewend, denken we; we hebben in de Lonely Planet gelezen dat er in Japan gemiddeld drie aardbevingen per dag plaatsvinden. Je ziet in de steden aan zee ook overal bordjes met het aantal meters boven zeeniveau op die plek en de waarschuwing dat er bij een aardbeving kans is op een tsunami en je daarom naar hoger gelegen gebied moet.

De aardbeving van vorig jaar brengt ook onze andere plannen voor Kumamoto lichtelijk in de war. We wilden met de trein naar het bergdorp Aso om daar te wandelen, maar we horen dat ook de rails beschadigd zijn geraakt en dat de treinen nog niet rijden. Je kunt er niet komen met de trein. En naar Beppu, onze volgende bestemming aan de andere kant van het zuidelijke eiland Kyushu, rijdt de trein via het noorden helemaal om het vulkanisch gebergte heen.

We besluiten om onze tijd in Kumamoto dan maar nuttig te besteden en we boeken hotels in Sicilië voor de laatste maand van onze reis, in juni. Ook facetimen we met de opa’s en oma’s. Oma Miek en opa Jacques komen ons al bijna opzoeken in Japan: op 21 april komen ze aan in Tokyo en op 23 april zullen we elkaar zien in Beppu. De kinderen lijken hen meer te missen nu de datum dichterbij komt dat we ze weer zullen zien. Vooral Carien is er erg mee bezig en telt de nachtjes af.

Op onze laatste dag in Kumamoto is het heerlijk weer en we nemen de tram naar een grote Japanse tuin. We hebben stokbrood en koeken gehaald bij een bakker en we picknicken -niet op het gras want daar mag je niet op lopen!- in de prachtige tuin. Wouter Jan en Carien maken hun huiswerk in het zonnetje. Ze hebben in Kumamoto grote vorderingen gemaakt zodat ze niet zo veel hoeven te doen als opa en oma er zijn, ten slotte hebben de kinderen thuis dan ook meivakantie.

’s Avonds eten we in een restaurantje boven een winkel. Mannen in pak – collega’s, veronderstellen we- drinken saké, bestellen steeds maar nieuwe gerechtjes, roken (dat was ons al eerder opgevallen: er mag binnen gewoon gerookt worden) en praten luidruchtig met elkaar. Dat is wat anders dan wat je overdag van de Japanners ziet. Ze zitten op kussens aan lage tafeltjes. Ik moet denken aan een krantenartikel dat ik in Maleisië heb gelezen over slaapgebrek in Japan en welke economische gevolgen dat heeft voor het land. Bijna de helft van de voltijd-werknemers zegt dat ze te weinig slapen, voornamelijk door overwerk. Dat is misschien geen verrassing in het land dat zelfs een woord heeft voor ‘dood door overwerk’: karoshi . Het is in Japan bijvoorbeeld niet gebruikelijk om vóór je baas naar huis te gaan. En er bestaan hier geen regels wat betreft het minimum aantal uren rust (in de EU is dat een minimum van 11 aaneengesloten uren). Een paar bedrijven in Japan willen nu een minimum van 8 of 9 uur rust invoeren, maar het schijnt een moeizame cultuurverandering te zijn.

Grappige dingen die we hebben gezien in Kumamato: mannen en vrouwen die bij de uitgangen van parkeergarages staan. Als iemand uit wil rijden, kijken ze of het veilig is en zwaaien ze dat er gereden kan worden. Hetzelfde zien we bij busstations, waar ook gewoon stoplichten zijn. Zodra het groen is, gebaren ze met een lichtgevende stok dat de bussen kunnen gaan. Ook als er ergens werkzaamheden zijn (glazenwassers die op een ladder staan, mannen die de stoep repareren), staat er altijd iemand ter controle. Dat is wettelijk verplicht in Japan. Als je de betreffende plek nadert, waarschuwen ze met een vlaggetje voor het gevaar. Geen wonder dat er nauwelijks werkloosheid is in Japan!