Uitgeteld.

Vandaag was zo’n dag dat ik absoluut niet mijn bed uit te branden was. Een slechte, korte nacht met een enorm drukke dag voor de boeg. Na mijn wekker drie keer uitgesteld te hebben had ik toch echt geen andere keuze meer. Ik moest nog haasten want ik had nog maar drie kwartier om in het ziekenhuis te komen, mijn onbijt schoot er dus al bij in en heb ik langs de kant van de weg gekocht. Ondanks dat ik een kwartier op een taxi moest wachten kwam ik, telaat, maar alsnog als eerste aan in de labourward. De nacht was rustig geweest en er lagen nog wat vrouwen klaar om onder onze zorg en begeleiding te bevallen. Het was een rare dag er lagen vier vrouwen die moesten bevallen van een vierde of vijfde kind, maar allemaal zonder weëen, met de regel hier dat deze vrouwen niet bijgestimuleerd mogen worden. Alleerst maar de vrouwen die ’s nachts bevallen waren naar de andere afdeling gestuurd en wat ruimte en overzicht gecreëerd op onze eigen afdeling. De hitte vandaag was enorm en na nog geen half uur werken, wat opnames, doorverwijzingen en wat baby’s ingepakt te hebben stond het zweet al op mijn voorhoofd. Vandaag was mijn eerste dagdienst door de week en het verbaasde me al de dokters in het ziekenhuis te zien. Eindelijk heb ik kennis met ze kunnen maken, maar ik had net zo goed alweer afscheid kunnen nemen omdat mijn datum van vertrek alweer akelig dichtbij komt. De dokter kwam onze afdeling op en er was een vrouw, die ik even daarvoor had opgenomen die hij tot mijn blijdschap liet klaar maken voor keizersnede. De vrouw was erg klein, had een grote buik en haar baby lag bij onderzoek in stuitligging. Ik kon de voetjes van de baby voelen. Zelf ben ik gewoon een beetje huiverig voor een baby in stuitligging, vooral als het een eerste kind van de vrouw is. Mijn eerste keizersnede in het eigen ziekenhuis werd vandaag een feit.
Toen ik zag dat de dokter iemand vlakbij zijn oog aan het hechten was bedacht ik me inneens dat het helemaal geen gek idee zou zijn als Gloria gezien zou worden door de dokter van ons ziekenhuis. Dat scheelde me een rit naar het andere ziekenhuis en een dokter is een dokter. Gelukkig wilde hij tijd vrijmaken voor haar en liet ik Gloria en baby Helena naar het ziekenhuis komen. Voordat hij ook maar aan haar vinger zat heeft hij haar verdoofd. Het ging stukken beter dan de keren hiervoor en nu volgen we gewoon zijn adviezen op. Het ziet er in ieder geval weer wat positiever uit en de angst om de vinger te verliezen verdwijnt nu ook naar de achtergrond. Laat nu maar het gat in de top maar weer dichten.
Omdat ik druk was met het monitoren van een vrouw kon ik niet mee naar de opvang van de baby bij de keizersnede, maar tegen een uur toen al onze vrouwen die moesten bevallen van de vierde of vijfde kind nog steeds zonder weëen lagen, werd er gebeld voor de opvang bij een keizersnede. Deze keer werd ik de gelukkige om de opvang te doen. Een opvang van een baby bij een keizersnede, de laatste die ik gedaan had was afgelopen jaar in Ghana toen de oude dokter er nog was. Het scheelt dat ik de hele dag al in en uit liep bij het theatre personeel. Ik vind het altijd gezellig en leuk om met de anesthesisten en assistenten te babbelen en omdat we vandaag door de grote vraag een tekort hadden aan wol, katheters en naalden werd ik er telkens op uitgestuurd om te bedelen.
Aardig op mijn gemak was ik op tijd in de operatiekamer. De sfeer van voorheen leek verdwenen te zijn, maar na wat opmerkingen kwam iedereen los en terwijl de vrouw verdoving kreeg hadden we een gezellig team en werden er de gekste grappen gemaakt.
Van te voren had ik gevraagd aan de dokter waarom deze vrouw een keizersnede kreeg. Ze kwam namelijk niet van onze afdeling, maar van de materniteit. Hij vertelde me dat het vanwege obstructie was. De vrouw had fibromen, gezwellen op haar baarmoeder zitten, waardoor besloten was een keizersnede te doen. Toen de vrouw op de operatietafel lag en ik de buik zag wist ik bijna meteen het hele verhaal weer. Tien dagen voor de operatie heb ik haar bij een zwangerschapsduur van 37 weken opgenomen. Tijdens mijn palpatie ontdekte ik iets wat ik niet kon thuisbrengen en ik discuseerde met mijn collega over wat het kon zijn. Er zat een kleine uitstulping op de buik, zij dacht aan een spier ik dacht aan een deel van de baby, maar plaatsten konden we het niet. Er was namelijk tijdens het maken van de echo niks over gezegd. Ik heb het verhaal proberen duidelijk te krijgen toen en de vrouw vertelde mij dat het pijn deed, maar dat de pijn op dat moment meer naar beneden was. Een vaag verhaal en zo goed als ik het kon schreef ik dit in het Engels op haar zwangerschapskaart. Het feit dat ze nog een ontsluiting had zorgde

ervoor dat we haar naar de materniteit stuurde in plaats van door te verwijzen naar het andere ziekenhuis. Nieuwsgierig geworden of het echt dezelfde buik was vroeg ik de operatie-assistent de zwangerschapskaart en daar bleek mijn verhaal op te staan. Nu was het voor de vrouw toch wel een beetje speciaal de verloskundige die haar had opgenomen heeft uiteindelijk ook haar kind, al dan wel van de dokter, maar toch aangepakt. Het leuke was ook dat ze mij ook herinnerde. Een speciale keizersnede nog.
Terug op de afdeling en na de nazorg voor de baby was ik blij dat het bijna twee uur was. Tijd om naar huis te gaan en uit te blazen van deze hectische morgen. Wat ik gemist had was dat we om 14.00h werden verwacht bij een perinatale audit. De casussen van de vrouwen die overleden waren op de materniteit zouden vandaag besproken worden. Een kleine tweestrijd, maar toen Ivy vroeg of ik met haar meeging kon ik haar moeilijk alleen laten gaan. We waren door het werken te laat, maar konden vooraan nog onder een ventilator zitten om de temperatuur nog wat aangenamer te maken. Een meeting op z’n Ghanees, verzengend heet en het duurde en het duurde maar. In het begin was het vooral de dokters tegen de verloskundigen en verpleegkundigen, maar uiteindelijk had iedereen wel door dat het met strijden niet zou lukken om de zorg te

verbeteren.
Nu werd ook voor iedereen duidelijk wat nu uiteindelijk de precieze oorzaken van de moedersterfte is geweest. De eerste vrouw kwam binnen, waarschijnlijk na een zelfopgewekte abortus, waarna ze is blijven bloeden. Haar Hb bij opname was 2.9 mmol/L, voor degene die dit niets zegt, dit is enorm laag. De vrouw heeft een bloedtranfusie gekregen en er werd een scan gemaakt. Daarop bleek een – tot nu toe – onbekende massa te zitten, geen tekenen van een zwangerschap. De vrouw werd verteld de scan aan de gynaecoloog te laten zien, maar waarschijnlijk kon de vrouw de gynaecoloog niet vinden. Wat er nu precies is fout gegaan is mij nog steeds niet duidelijk. De vrouw begon wat ruimer te vloeien. De verloskundigen

deed wat zij op dat moment kon toen en volgde de instructies van de arts op – die niet naar het ziekenhuis kwam – maar deze telefonisch doorgaf. Toen de vrouw later in haar bed lag begon ze opnieuw te vloeien en is ze uiteindelijk aan deze bloeding overleden. Ik vond deze bespreken lastig te volgen. Zelf ben ik hier niet bij geweest, maar ik vond dat de artsen de moeite hadden moeten nemen deze vrouw beter te bestuderen. Zij legden de schuld bij het personeel van de afdeling, gebrek aan monitoring. Maar uiteindelijk de verpleegkundigen hebben gedaan wat in hun vermogen voor handen lag. Na deze casus was gelukkig de druk van de ketel en werden de andere casussen beter bespreekbaar.
Bij een vrouw zwanger van haar derde baby werd bij zwangerschapsduur van 41 weken besloten een keizersnede te plannen. In eerste instantie verliep de keizersnede goed. Er werd een gezonde baby geboren, maar de vrouw begon te vloeien. Tijdens het vloeien viel de vrouw twee keer weg en omdat de dokter de placenta niet los kreeg van de baarmoeder besloot ze doordat de vrouw bleef vloeien een gedeelte van de baarmoeder te verwijderen. Op het moment dat de arts daarmee bezig was reageerde de cliënt niet meer en had ze het leven gelaten. Doodsoorzaak eveneens een bloeding ofwel Haemorrhagie. Uit deze casus vond ik wel dat er iets belangrijks naar voren kwam. Er was geen bloed voorhanden toen de vrouw begon te vloeien of het was nog niet klaar. De vrouw had een wat lager Hb op voorhand waardoor ze eigenlijk al wat minder goed het bloedverlies zou aankunnen. Nu is vanmiddag besloten om voor elke vrouw met een Hb lager dan 6,8mmol/L op voorhand bloed klaar te hebben liggen in het geval de vrouw start bloeden. Dit houdt dus ook in dat een familielid bloed moet doneren wanneer een vrouw onder deze omstandigheden voor een operatie gaat. Ik hoop dat het haalbaar is. Als het bloed op voorhand klaar ligt win je tijd mocht het bloed nodig zijn. De mensen in Ghana, in het laboratorium of in de apotheek weten gewoon niet wat snel werken is.
De derde casus betrof een vrouw die ik vorig jaar had ontmoet en die ternauwernood de bevalling had overleefd toen, maar haar kind had verloren. Ik weet nog hoe trots de arts was toen hij vertelde dat hij ondanks de kritieke situatie de baarmoeder van de vrouw heeft kunnen behouden. Nu is dit haar fataal geworden. Opnieuw was zij zwanger geraakt. En was er een keizersnede voor haar gepland. De keizersnede verliep ongecompliceerd en er werd een gezonde baby geboren. De vrouw herstelde goed na de keizersnede maar is uiteindelijk overleden aan een inwendige bloeding. Toen men er achter kwam was het al te laat om haar te redden. Met dat er op haar buik gedrukt werd gutste het bloed uit de wond en met dat de vrouw in de operatiekamer aankwam was ze al overleden. In deze casus werden alle metingen erbij gepakt en wat over het hoofd was gezien of waar door de normale waarden niet opgelet was, was het feit dat de normale controles een voorteken waren op de shock waar de vrouw aan het in geraken was. De bloeddruk van de vrouw zakte, maar haar pols daarentegen steeg. Op het moment dat de vrouw startte te bloeden is er gelijk om bloed gerend en door het hele ziekenhuis om zuurstof, maar het was er beide niet. De verpleegkundige die deze vrouw had verzorgd was ook nu nog enorm geraakt. De manier hoe de arts haar behandelde en daar werd nu ook excuses voor

uitgesproken. Het is gewoon frusterend als iemand overlijdt. Duidelijk werd hoe aangedaan iedereen was door het overlijden van deze patiënten. Ieder op zijn manier heeft geprobeerd het leven van deze vrouwen te redden en ook al worden er veel levens gered. Leven blijft iets ongrijpbaars, iets waar je geen controle over hebt en iets wat zo tussen je vingers door kan glijden, zo akelig.
De laatste casus was een casus, waarbij eigenlijk vrij duidelijk werd dat niemand deze dood had kunnen voorkomen. De vrouw 27 weken zwanger werd vanuit OPD naar de materniteit gestuurd. Op dat moment had ze koorts en werd er bloed afgenomen om naar het laboratorium te zenden. Het laboratorium bleek gesloten te zijn. Degene die nachtdienst had alles afgesloten en was naar huis gegaan. Er kon geen malaria getest worden. Na overleg met de dokter werd er wel gestart met het geven van AB. De vrouw is uiteindelijk in een septische shock geraakt en daaraan overleden. Toen de zus van de vrouw op de afdeling kwam vertelde ze dat haar zus een bobbel met pus op haar hoofd had. Ondanks dat de vrouw helemaal uitgevraagd had, heeft ze dit niet verteld en heeft niemand hier op in kunnen spelen. Nu schijnen er hier ook bactiëren te zijn, die ondanks dat je ze behandeld uiteindelijk tot de dood zullen leiden. Nu snap ik ook de

angst van mensen met infecties of bobbels met pus. Je zou niet de eerste zijn die uiteindelijk aan zoiets -simpels- zou komen te overlijden.
Wat we uiteindelijk echt geleerd hebben van de casussen is hoe belangrijk het is om de vitale parameters goed in het oog te houden. In alle casussen waren dit voortekens van het in shock raken van de vrouwen. Dit wil niet zeggen dat het overlijden van deze vrouwen voorkomen had kunnen worden, maar wel dat het in shock raken en de fases van shock herkend hadden kunnen worden. Een duidelijk les ook voor de labourward. Het belang van goed rapporteren, daarom heb ik van elke barende een partogram, waar ik alles op zet. Maar vooral ook het inspelen op afwijkende waarden er wordt nog wel eens makkelijk over gedaan. Iedereen is toch wakker geschut en ik hoop ook dat deze bespreking een positieve uitwerking heeft op het bewaken van de gezondheid van de vrouwen die ons ziekenhuis binnenkomen. Bij geen een van deze casussen ben ik zelf geweest, zo

goed als mogelijk heb ik het geprobeerd te volgen vanmiddag, maar door de ventilatoren zou ik wel eens wat gemist kunnen hebben. Al is uiteindelijk de boodschap duidelijk. Ook de artsen hebben toegezegd beter bereikbaar te zijn en mocht het nodig zijn, dat we ze ’s nachts nodig hebben en er wordt niet opgenomen moeten we een driver zenden om de dokter wakker te maken en te laten komen. Ook een positieve vooruitgang. Na een meeting van 3 uur werd er uiteindelijk afgesloten met gebed en konden we terug naar de afdeling om ons te verkleden. Wat we daar aantroffen was gekkenhuis en ik kon het niet over mijn hart krijgen om de twee verloskundigen alleen achter te laten met al de cliënten die tegelijk gingen bevallen en twee bloedingen die opgelost moesten worden. Ondanks dat ik me al had omgekleed begon ik met de kleine dingen die nog gedaan moesten worden, maar toen er wat nieuwe opnames kwamen begon ik maar actief mee te werken. Een meisje dat moest bevallen smeekte me om bij haar te blijven en ik kon het ondanks dat ik moe was niet over mijn hart verkrijgen om haar achter te laten en naar huis te gaan. Omdat ze de hele tijd spatisch deed bij elke aanraking vertelde ik haar dat ik bij haar zou blijven als ze me mijn werk liet doen. Volgens mij had ik dit goed aangepakt, want de rest van de bevalling, ze was 9cm op dat moment, liet ze me mijn werk doen. Uiteindelijk beviel ze van een flinke zoon 3.5 kilo, voor Ghana een flink gewicht. Haar eerste kind. Toen ik na de bevalling echt wilde gaan zag ik dat alle bloeddrukken nog niet gecontroleerd waren en omdat er bloed gehaald moest worden voor een transfusie en er nog bevallingsverslagen, medicatie en formulieren ingevuld moesten worden zette ik toch mijn tas maar neer en haaste ik me naar het laboratorium voor het bloed van de vrouw en controleerde ik daarna alle vitale parameters van de bevallen vrouwen. We kunnen na een perinatale audit toch maar beter gelijk goed beginnen. Vooral de vrouw die zoveel bloed verloren had. Interessant om op deze manier toch weer even op scherp gezet te worden. En na het schrijven van de medicatie etc, waren mijn collega’s me ook meer dan dankbaar. Zelf waren ze ook moe na alle bevallingen en alles wat daarnaast nog kwam kijken en dan zijn helpende handen meer dan welkom. Toen ik tegen acht uur ’s avonds uiteindelijk de labourward uitliep werd ik bedankt door alle familie en vrienden van de vrouw waarvoor ik gebleven was. Dat maakt werken weer zo enorm leuk, de lieve reacties etc. Toen ik wat verder doorliep stond er een groep met jongens. Ik schonk eigenlijk geen aandacht aan ze, want ik had opeens honger. Sinds het voedsel van ’s ochtends had ik alleen maar water gedronken. De jongens stopte me en bedankte me voor het werk wat ik gedaan had. Ze hadden van de vrouwen buiten gehoord dat er een wit iemand binnen was die zo hard werkte en zo goed was voor de vrouwen. Iemand met hart voor het werken. Superlief en leuk om te horen. En omdat ik zo hard gewerkt had waren ze me verplicht een lift naar mijn huis te geven. Deze kon ik natuurlijk niet weigeren. Het was echt een aangename lift, want nu hoefde ik niet meer naar de stad te lopen. En onderweg werd me verteld dat omdat ik zo goed geholpen had bij de bevalling van de schoonzus ik altijd mocht bellen en dat ze me overal gratis naar toe wilde brengen. Jammer, dat mijn verblijf ten einde loopt, want zo’n aanbieding is natuurlijk helemaal niet zo gek. Thuis aangekomen ben ik aangevallen op het eten om nu heerlijk te gaan slapen. Ik ben helemaal moe en waarschijnlijk ga ik morgen maar niet naar werk, maar zorg ik eers dat ik zelf wat minder moe ben. Maandag start ik met mijn nachten en daarvoor moet ik me wel wat energieker voelen dan dat ik me nu voel. En als ik morgen niet ga werken dan kan ik Gloria even laten komen en kunnen we lekker even tutten met Helena. De kleren van mij die ik haar gegeven heeft zijn de zeldzame nieuwe kleren die ze dit jaar gehad heeft. Ook mijn Ghanese jurk die ik heb laten maken voor de bruiloft staat Gloria mooi, ze straalt erin en ik ben blij dat ik haar even haar zorgen kan laten vergeten, maar wat ik wel lastig vind is dat ik hier straks niet meer ben en daarom kan ze beter niet teveel hechten aan mij hoe moeilijk dat ook is. Kleine Helena is ook al niet meer van me af te slaan. Het is zo’n heerlijk meisje en om haar hier achter te laten wordt nog moeilijker, maar we blijven zoeken naar de beste oplossing. De beste oplossing voor alle partijen.