Om het wat rustig-aan te doen, reden we vandaag naar Sanok, een 30 km ten noorden van Zakroda Krasna om er documentatie te halen voor onze volgende tochten. Parkeren geen probleem en de weg naar de Rynek - de markt - vonden we door onze neus te volgen. Ondertussen waren een paar heel donkere wolken ons ook gevolgd, niet een gewoon vlaagje lieten ze op ons los maar een ware wolkbreuk. Dankbaar vluchtten we een portaal in waar we betrekkelijk droog de choreografie der pijpestelen, gelaten konden bekijken. Ondertussen minderde de drash maar niet en besloten we een duik te wagen naar het buro voor toerisme. De mensen waren er heel vriendelijk, spraken goed Engels en gaven ons de weinige Engelstalige documentatie die ze hadden over de streek mee. Meer informatie over het natuurgebied zouden we kunnen vinden in Cisna. Iets voor de volgende dagen dus.
Nu eerst wat informatie over Sanok:
Sanok (42.000 inwoners) ligt aan de lage noordzijde van het gebergte, op een hoge heuvel aan de rivier San waarnaar het ver¬noemd is. In 1417 huwde koning Madystaw II Jagiello met Elibieta Granowska in het kasteel te Sanok. Hiermee werd Sanok verheven tot koninklijke stad en begonnen adellijke families zich in de streek te vestigen. De politieke en economische rol van Sanok bleef tot het einde van de 19de eeuw onaangetast. Toen werd door de families Beksiński en Lipiński een begin gemaakt met de industrie van koetsen en wagons, die de economische motor van de streek zou worden. Naarmate de technieken zich ontwikkelden, werden de koetsen vervangen door gemotoriseerde voertuigen. In Polen is Sanok vooral bekend door de autobusfabriek Autosan. De economische ontwikkeling in de 20ste eeuw was te danken aan de zware industrie, met name in de rubbersector en de machinebouw. Grauwe eentonigheid en vervuiling bepaalden toen het dagelijkse leven van een bevolking die zich heen en weer geslingerd voelde tussen de eigen bergcultuur en de industrie. Door de achteruitgang van de industriële sector moest Sanok aan het einde van de 20ste eeuw het roer omgooien. De stad heeft alle troeven in handen om te kunnen bouwen aan een kleurrijke toekomst. Sanok is de poort tot de Bieszczady en is een favoriete streek voor Poolse, Slowaakse en Oekraïense toeristen aan het worden.
Ik had het plan opgevat om de vallei van de Osława te bezoeken met een gids. De vallei ligt bezaaid met oosters-orthodoxe houten kerkjes, waarvan verschillende geklasseerd zijn als UNESCO erfgoed. Voor de rondrit van de houten kerkjes werden we verwezen naar het PTTK- buro, ook gelegen aan de Rynek. Het duurde eventjes voor men door had wat we eigenlijk zochten, maar vanaf dan ging het echt vlot. De jongeman, die een mondjevol Engels sprak, contacteerde ‘his friend’, die naar het kantoor kwam. Deze oudere man sprak zeer goed Engels en was lid van de gidsenbond. Zo konden we afspreken met een Engelstalige gids die met ons mee zou rijden en alle uitleg over de architectuur en geschiedenis van de orthodoxe en grieks-katolieke kerkjes zou geven. Morgen meer daarover.
René was in z'n nopjes dat onze 'Hemelvaart'-dag vlot geregeld was en ik keek ook uit naar een dag in gezelschap van een Pool waarmee je eens echt kan "klappen".
In de Michelingids hadden we het adres van een restaurant gevonden: Karczma Jadio Karpackie. Volgens de gids: ‘Ideaal om uw calorieën aan te vullen en de bergschotels te leren kennen. Het interieur is een soort mini-openluchtmuseum en het is heerlijk om op het terras bij een goed glas naar het ondergaan van de zon te staren. Dit is het beste adres voor het oog en het gehemelte’.
Dus wij naar het befaamde restaurant op de hoek van de markt. Een mooi interieur, stoere houten banken en tafels en waar je ook kijkt; het hangt en staat vol oude spullen. Gezellig en er was zelfs nog een tafel vrij, waar nog een koppel rechtover ons kwam zitten en spontaan "Gedag" zegden "jullie zijn belgen, dat hoorden we meteen". Een authentiek Nederlands koppel uit Breda, op toer met hun ‘camper’. We zouden samen lunchen. Toen kwam de dienster tussenbeide: "Jullie kunnen hier niet zitten, heel het restaurant is gereserveerd tot 14u". LEUK!
"Kunnen we om 14u dan wel een tafel krijgen?" vroeg de hollandse. Ja, om 14u is goed.
We maakten van de gelegenheid gebruik om ondertussen het nabijgelegen historisch museum te bezoeken.
Het historisch museum is gevestigd in het renaissanceslot van Sanok achter het marktplein, op de plek van een Roetheense burcht. Ondanks zijn naam, herbergt het vooral schilderkunst.
In de kelders kan men een militaire tentoonstelling bezoeken (vooral harnassen en wapens uit de 2de wereldoorlog). Op de onderste twee etages huist een schitterende iconenverzameling. In chronologische volgorde toont men ruim 300 exemplaren uit midden-14de tot 18de eeuw, zodat u de artistieke stijlontwikkeling (steeds realistischer door ka¬tholieke invloed) en het liturgische belang van de icoon in de katholieke en Grieks-katholieke ritus goed kan volgen. Veel te veel om echt te kunnen bekijken, want na een paar ikonen geeft men de brui aan.
Een tweede gedeelte van het museum is gewijd aan de wereldberoemde in Sanok geboren hedendaagse schilder Zdzislaw Beksiński (1929-2005).
Wikipedia: ‘Hij stond bekend om zijn fantastische surrealistische schilderijen, vervuld met dood, verderf, skeletten, woestijnen en/of misvormde figuren, dit alles afspelende in post-apocalyptische omgevingen. Ook stond hij bekend om zijn gedetailleerde fijnheid en precisie, waarmee hij zijn magisch-realistische werken schilderde’.
Zijn realisme, melancholie en stijl zijn doorgedrongen in musea overal ter wereld. Het museum van Osaka in Japan heeft hem zelfs een permanente expositie gegeven. Sanok heeft het voorrecht een deel van zijn werk in depot te hebben. Zdzislaw Beksiński werd in Warschau in 2005 het slachtoffer van een roofmoord.
Terug naar het restaurant ….
Kotletten en schnitzel! Dat is hier een bie-ietjenànders dan bij ons. Je moet dat kennen in Polen, anders wordt je net zo verrast als dat koppel sympatieke Hollanders dat bij ons aan tafel zat. Ze bestelden schnitzel en kregen een bord met 2 grote gehaktballen in ajuinsaus! Ik hoor het die mevrouw nog verbaasd zeggen: ‘Dat is geen schnitzel, dat zijn gehaktballen’. Ze kende geen woord Pools, maar sprak de ober toch aan over de "vergissing". De menukaart werd erbij genomen, de Engelse, en daar stond bij Schnitzel: traditioneel gerecht van gehaktvlees, boekweit en groente. Hebben we gelachen.