De Gravina’s

De volgende locatie waar we 5 nachten gebleven zijn, is een oud stadje genaamd Ginosa, dat zich bevindt in de streek van de Gravina’s. Op de kaart kan je het positioneren ter hoogte van de Trullistreek, maar dan naar het westen toe richting Ionische kust. Het is echter geen kuststad, maar het ligt wat meer in het binnenland, in het karstlandschap dat typerend is voor deze streek. Eigenlijk hebben we op deze manier de hak van de laars van Italië verlaten, maar deze regio maakt nog steeds deel uit van Puglia.

Ons verblijf

Afwisselend met het platteland van Lamie di Olympia in Locorotondo, sliepen we hIer in een B-en-B in de oude binnenstad van Ginosa, en niet zomaar een B-en-B. De kamer maakt deel uit van een concept dat bestaat in Italië om toeristen een aparte ervaring te bezorgen door hen te laten overnachten in historisch relevante woningen. Dit concept noemt ‘Albergo Diffuso’ en overal verspreid vind je kamers met een bordje dat hiernaar verwijst. In Alberobello bvb. kan je ook via dit concept in gerenoveerde trulli’s slapen.

In ons geval in Ginosa, was het dus in een oud aangepakt ‘grothuis’ in het midden van het historische stadscentrum, horend bij “Il Casale”, gerund door Mario. In tegenstelling tot onze vorige slaapplaats, waar we met onze gastvrouw geen al te warm contact hadden, zijn we in Ginosa door Mario echt in de watten gelegd. Op alle vlak was dit verblijf een hele belevenis... Onze gastheer was lief, behulpzaam en grappig, het ontbijt was gevarieerd en copieus, de kamer was proper en mooi, het uitzicht was schilderachtig en de ligging was op zijn minst gezegd, speciaal.
Ik weet niet goed waar te beginnen, want er is zoveel te vertellen over deze plek.

Toen we de eerste keer toekwamen en naar de B-en-B reden, dachten we: “Waar zijn we nu terecht gekomen?”. We reden de stad binnen en de GPS stuurde ons in onooglijk smalle steile straatjes, die er nogal groezelig uitzagen, waar we op het einde toch wel wat extra manoeuvers moesten uithalen om geparkeerd te geraken. Gelukkig dat Mario ons opwachtte om dat In goede banen te leiden, want eerlijk gezegd... komende van ons Belgenland zijn we dat echt niet gewoon.
We werden dus warm ontvangen en van het moment we onze kamer binnen kwamen en het uitzicht zagen uit de venster, vielen we beiden stil. Wat een prachtige oude plek!

GINOSA
Ginosa is een stadje, niet te groot, dat aan 1 kant van een ravijn in het karstlandschap ligt, de Gravina di Ginosa. Onze kamer kijkt uit op deze ravijn en toont duidelijk de aanwezigheid van menselijke

nederzettingen en activiteiten over de eeuwen heen. De bodem van de ravijn is droog, maar als het regent, dan stroomt al het verzamelde water van hoger gelegen plekken langs deze weg naar beneden, en vermoedelijk naar de zee. De bodem hier heeft niet de neiging om water op te slorpen, dus effectief, al het water dat uit de lucht valt moet ergens naartoe. In het verleden zijn hier naar het schijnt al serieuze overstromingen geweest, de laatste dateert van 2013. Je kan beelden ervan op YouTube zien, en je ziet het effect ervan ook als je door de Gravina wandelt... Een deel van de oude benedenstad is in mekaar gestort en toont nog alle sporen van de destructie van het water.

Het eerste wat we gedaan hebben in Ginosa, is dus een wandeling door de Gravina, van aan ons verblijf tot helemaal aan de andere kant van de stad. Je volgt de droge rivierbedding en kijkt links en rechts naar alle bezienswaardigheden.

Je ziet grotten in de wanden, die reeds in de prehistorie moeten bewoond geweest zijn, maar die in latere tijden ook in gebruik genomen zijn. Het karstgesteente is nl. redelijk zacht en kan makkelijk bewerkt worden. Van de 3de tot de 9de eeuw na Chr. zijn er troglodieten-woningen te vinden in de wanden van de gravina, die later tot in de 19de eeuw zijn ingenomen door meer recente bewoners en die deze grotwoningen verder hebben uitgebouwd/geïntegreerd.

Een prachtige getuigenis van deze rotswoningen is bvb. de nederzetting “La Rivolta”. Wat goed aan dit dorp is, dat is dat het geheel is gehouden zoals het achtergelaten is, het is niet gerestaureerd of aangepast, dus je kan goed zien hoe ze de rotswanden en grotten hebben gebruikt om erin te leven, maar ook om er brood in te bakken of er wijn in te produceren. Rivolta bevat zo’n 66 grotten die uitgebouwd zijn tot woningen, en dat op 5

verschillende etages/niveaus. Het is echt knap om te zien.
Aan de overkant van “La Rivolta” bevinden zich ook enkele oude troglodiete grotten en woningen, maar minder. Toch vermeldenswaardig zijn enkele kerkjes, waaronder het troglodiete kerkje S. Sofia waar nog de originele muurschilderingen te zien zijn. Ook hier is niets gerestaureerd en dus authentiek te ontdekken. We liepen op deze wandeling trouwens alleen... het is duidelijk dat het toeristisch seizoen reeds achter de rug is... maar het was op die manier ook wel een hele mooie ervaring.
Ik voeg nog enkele foto’s toe die tonen hoe ruw en hoe pitoresk het

dorp boven de Gravina uitsteekt. Je hebt boven in het dorp ook een oud fort (nog van de Normandiërs) en een pitoresk kerkje ‘La Chiesa Madre’ dat dateert van de 18de eeuw. Het ligt prachtig aan de rand van het dorp en verdwijnt op die manier in het troglodiete landschap.

Het is onnodig te vertellen dat religie in Italië nog erg belangrijk is. Het moest juist lukken dat er tijdens ons verblijf, in het weekend een religieus feest was in de stad, waarbij de heiligen van het dorp werden gevierd. Hierbij hoorden enkele missen, enkele processies met bijhorende fanfare-optocht en vuurwerk. Op zaterdagavond zijn we gaan kijken naar deze lokale optocht en hebben we het begin van de openluchtmis kunnen meemaken. Het ging er allemaal erg serieus en ingetogen aan toe. Voor het vuurwerk zijn we niet meer opgebleven, en vanuit onze kamer zaten we duidelijk aan de verkeerde kant van de stad. We hebben wel van alle knallen kunnen meegenieten ;-)

Tenslotte blijkt Ginosa vol oude parels te zitten. Achter de hoek van ons verblijf bevond zich een bakkerij die al zeker 250 jaar bestaat, ‘Il forno’, of ‘De Oven’. En effectief... we zijn er binnen gestapt en de mensen waren erg hartelijk en wilden ons meteen de oven tonen en alle typische broodjes en foccacia’s die ze hier al eeuwenlang bereiden. De oven is immens, er kunnen 250 broodjes in geplaatst worden in 1 keer... ze worden er met een grote pallet ingeschoven, met een erg lange steel om tot vanachter te kunnen. Hun foccacia was heerlijk en stond dagelijks op ons ontbijt-menu.

Je hebt het ongetwijfeld al begrepen dat we ons erg op ons gemak voelden in deze kleine authentieke stad. Nochtans hebben we tijdens ons verblijf ook nog een paar andere plekken in de regio bezocht. Hierbij hebben we trachten af te wisselen tussen stad, natuur en cultuur...

MATERA
Matera is een veel grotere stad dan Ginosa, maar is voor een groot stuk gevestigd op hetzelfde principe. Hij is gebouwd op en rond Gravina’s. Er is een modern stadsgedeelte, een centraal oud stadsgedeelte, en aan een andere kant opnieuw een nog ouder deel dat volledig gebouwd was volgens de troglodiete stijl, genaamd de Sassi’s. Er is nog werk aan, maar het grootste deel van de stad is wel gerestaureerd en oude grotwoningen zijn in nieuwere woningen geïntegreerd. Het spreekt voor zich dat hier ook veel gastenkamers en hotels zijn gemaakt, ook Albergo Diffuso verblijven, om de toeristen te laten proeven van wat het ooit moet geweest zijn om in zo’n grotwoning te leven.
Maar het is immens, je kan je er steendood lopen, er zijn ook enorme niveauverschillen te overbruggen, en het is erg mooi qua kleuren... alles is zandkleur/beige... erg egaal en erg rustgevend voor het oog. Van de Sassi-kant kijk je opnieuw over een Gravina en heb je uitzicht

op een enorm uitgestrekt natuurgebied waar je ook uitgebreid kan wandelen. In bijlage een reeks foto’s met impressies van Matera!
Voor ons was dit een mooie aanvulling op Ginosa. Het toonde hoe de grotwoningen toch kunnen geïntegreerd worden in het huidige dagelijks leven, en hoe ze kunnen geëxploiteerd worden voor het toerisme... toch verkiezen we de rust en de authenticiteit van Ginosa.

GRAVINA DI LATERZA
Gravina di Laterza is nog een andere ravijn in het karstlandschap, maar ene die volledig beschermd is als natuurgebied. Je kan er dus gaan wandelen en genieten van de fauna en flora en de mooie wijdse uitzichten. We hebben er een wandeling van zo’n 10 km gedaan, op de rand van de ravijn. Een mooie afwisseling en een goede manier om de beentjes nog eens te gebruiken op wat intensievere wijze dan het vele slenteren in de centro’s storico’s van Puglia.
We hebben er vele hagedisjes gezien, maar ook beneden in de rivier een troep wilde everzwijnen die het water overstaken, en felle gele en paarse wilde krokussen die overal in het rond groeiden.

MOTTOLA
Een andere bezienswaardigheid zijn enkele grotkerken in de buurt

van het stadje Mottola. Zoals ik al eerder vermelde dat er in Ginosa enkele grotkerkjes zijn, schijnen er rond Mottola enkele te zijn die erg goed bewaard gebleven zijn, maar die je enkel met een gids kunt bezoeken. Dus we hebben ons gewaagd aan een geleid bezoek van 2 zo’n kerkjes. Samen met de gids en 1 ander Italiaans koppel gingen we op stap.
Het 1ste kerkje, de Chiesa San Nicolas is erg goed bewaard gebleven en toont veel mooie muurschilderingen met zowel Byzantijnse als Latijnse invloeden. De ingebruikname van deze kerken situeert zich van de 9de tot en met de 14de eeuw. Daarna is men weg getrokken uit deze rurale, primitieve nederzettingen en is de boel verlaten geraakt.
Een 2de kerkje, Chiesa van Sint Gregorius, was erg vochtig, waardoor de muurschilderingen bijna allemaal verdwenen waren, was dan weer speciaal voor zijn manier waarop het in de rotsen uitgehouwen was.

Foto’s zeggen meer dan woorden, dus ook hier verwijs ik naar de bijhorende foto’s.

Tenslotte wil ik nog vermelden dat de streek nog mooie parels bevat. De omgeving van Montescaglioso bvb., dat op 14 km van Ginosa ligt, is enorm schilderachtig. En wat verderop ligt het dorp Gravina in Puglia waar een oude stenen brug staat, over een kleine Gravina, die leidt naar nog een oud grotklooster in de karstwanden van het dorp.
Genoeg bezienswaardigheden dus in deze streek, waarvan velen reeds beschermd werelderfgoed van UNESCO zijn.
Ook qua eten moeten ze hier niet onderdoen voor de rest van Puglia... Overal gebruikt men lokale en verse ingrediënten, kruiden als tijm, oregano, laurier, etc. groeien hier als onkruid tussen de stenen.
Er zijn minder olijfbomen te vinden hier, maar er is andere landbouw en we hebben op de weg naar deze streek de eerste koeien en buffels gezien... die buffelmozarella moet toch van ergens komen!

Ik eindig dit hoofdstuk met nog enkele extra foto’s van de streek en onze observaties... en verder wil ik nogmaals Mario, onze gastheer, bedanken voor zijn goede zorgen. Hij stond altijd klaar om een tafeltje in een restaurant voor ons op tijd te reserveren, of ons te informeren over de geschiedenis van Ginosa, of om ons te vertellen over zijn vele dromen en plannen die hij nog heeft met de huizen in de straat waar zijn B-en-B zich bevindt. Een man met een visie en een groot hart!