Roadtrip langs de natuurlijke wonderen van Zuid-Zweden

In de uitgestrekte natuur van Zuid-Zweden vind je elanden en vikingruïnes, meren en bossen. Bewoners houden eeuwenoude ambachten in stand en de grond is een oneindige bron van culinaire hoogstandjes en natuurlijke medicijnen. Rode stuga’s (huisjes) sieren het landschap en eilanden kabbelen mee op het ritme van de zee, schijnbaar onaangetast door de tijd. Dat alles wordt in stand gehouden door een netwerk van lokale ondernemers, dat het voortbestaan van deze natuurlijke schatten waarborgt.

Sinds het begin der tijden trekken kunstenaars van heinde en verre naar Zuid-Zweden om te proeven van de zachte kleuren, heldere begroeiing en oogverblindende kustlijnen – die zowel ’s zomers als ‘s winters een palet aan kleuren tentoonstellen dat geen schilder kan bedenken. Dit deel van Zweden bestaat uit vijf regio’s, met ieder een eigen identiteit. De meest zuidelijke regio, Skåne, verbindt Zweden met Denemarken via de Öresundsbrug. De westelijke kustlijn van de regio is bezaaid met dramatische kliffen, de oostelijke met zacht glooiende stranden en het vasteland met viking-erfgoed.

Het noordelijker gelegen Småland staat voor een mix van spiegelende meren, uitgestrekte natuurparken en houten huisjes. Het landschap is er grotendeels eetbaar en de Scandinavische wijn vloeit rijkelijk. Het tweede grootste eiland van Zweden, Öland, gelegen aan de oostkust, is het thuis van trekvogels en zeehonden. Het langgerekte eiland van 137 kilometer lang en 16 kilometer breed is het zonnigste van het land en wordt getekend door witte zandstranden en karakteristieke houten molens, wat dit eiland tot de favoriete vakantiebestemming van de Zweedse koninklijke familie maakt.

^{Foto links: Robin Visser, Foto rechts: Veerle Witte}

Aan de westelijke kust van Zuid-Zweden ligt de regio Halland, een kustgebied vol stranden, bossen, zandduinen en watervallen. Hier loopt één van Europa’s mooiste fietspaden langs de grillige kustlijn, en vliegen schuimvlokken over de straten op een winderige dag. Blekinge ligt in het zuidoosten van het land en wordt de tuin van Zuid-Zweden genoemd, waar loofbossen en akkers rivieren ontmoeten die naar een kust vol rotsachtige eilanden vloeien.

Zuid-Zweden is de kers op de taart van moeder natuur. In vissersdorpjes heeft de lokale cultuur de overhand, en toeristen leren van lokale bewoners hoe diep de buiging voor al dat natuurschoon hoort te zijn. Wij nemen je mee op een duurzame roadtrip door het land van Pipi Langkous: ga op zoek naar elanden, eet van het (ei)land, kook in de openlucht, kano tussen otters, spetter in wilde rivieren, vaar op een schip van steen en oefen jezelf in de kunst van het glasblazen.

^{Foto: Robin Visser}

Reizen naar en in Zuid-Zweden

Zuid-Zweden is snel en makkelijk te bereizen vanuit Nederland. Met de auto is het slechts 800 kilometer rijden van Utrecht naar de eerste bestemming van de roadtrip: Malmö. Pak je liever het vliegtuig? Dan vlieg je in anderhalf uur naar Kopenhagen. Vergeet je CO2-uitstoot dan niet te compenseren. Een duurzamere optie is de trein. Dan ben je wat langer onderweg – ongeveer 11 uur – maar kan je heerlijk onderuitzakken en genieten van de voorbijsnellende landschappen die langzaam steeds uitgestrekter worden. En tickets zijn goedkoop: je hebt al een enkel ticket naar Kopenhagen voor nog geen €40.

Op het vliegveld Kastrup in Kopenhagen neem je de trein naar Malmö of stap je over op een huurauto. Kies in het laatste geval het liefst voor een elektrische. Zweden kent tegenwoordig voldoende laadpunten en de navigatie laat vaak zien waar je deze kunt vinden. Dan is het tijd om de roadtrip te starten: steek de beroemde zestien kilometer lange majetueuze Öresundsbrug over, die je zo naar Zuid-Zweden brengt. Hallo Skåne!

Tip: je kan ook een tussenstop maken iets noordelijker in Denemarken, namelijk in het Mols Bjerge Nationaal Park.

Stop 1: Sociale gastronomie in Malmö

In de groene stad Malmö, de hoofdstad van de provincie Skåne, word je verwelkomd door bloeiende parken, oude badhuizen boven het water, vrolijke mensen en een enorm netwerk aan fietspaden. Hier huist een van de gelukkigste volken op aarde, en op straat word je vanzelf aangestoken door het optimisme van de jonge bevolking. In en rond de stad is vanalles te beleven, dus blijf gerust een paar dagen hangen.

^{Foto: Veerle Witte}

^{Foto: Wesley Glasmacher}

Bezoek bijvoorbeeld boerderij Botildenborg aan de rand van de stad. Boer Saba oogst groenten luttele minuten voor ze op je bord liggen. Een creatieve chef werkt hier samen met Zweden vanuit alle bevolkingslagen en verwelkomt werknemers met verschillende achtergronden. Zo werd de boerderij gebombardeerd tot sociaal ontmoetingscentrum en dragen zij bij aan duurzaamheid voor mens en natuur.

Stop 2: Vikingstad in Zweden

Ben jij fan van de Vikingen? Skåne heeft enkele van de belangrijkste nederzettingen uit de Vikingtijd. Rijd ongeveer 30 minuten vanuit Malmö richting de zuidelijke kust, en stap uit in Trelleborgen: een ringfort uit de 9e-eeuw. De Vikiningen bouwden houten ringforten die ze trelleborgs noemden en dit is een van de best bewaard gebleven bouwwerken.

Trelleborgen is een reconstructie van het voormalige Vikingkasteel dat koning Harald Blåtand heeft laten bouwen. Niet alleen een deel van de palissade en de poort zijn nagebouwd, maar ook een vikingboerderij en een middeleeuws huis. In een klein museum zie je replica’s van sieraden en verzorgingsinstrumenten die de vikingen toebehoorden, maar ook van een 10e-eeuwse schedel met gevijlde tanden.

Stop 3: Zuid-Zweedse wijnen proeven

Dacht je dat wijndruiven enkel goed groeien in zuidelijke landen? Think again! Vanuit Trelleborgen rij je in ongeveer een half uur verder naar een heuse Scandinavische wijngaard: Hällåkra. Eind vorige eeuw begon men in Skåne opnieuw met kleinschalige wijnbouw, die ooit gestaakt werd door de komst van de kleine ijstijd. Door nieuwe druivensoorten en technieken is het mogelijk om op de zuidelijk gerichte hellingen heerlijk wijnen te verbouwen. Het is er wellicht kouder dan in andere wijnlanden, maar de langere zomerdagen compenseren de groeitijd.

^{Foto: Veerle Witte}

Vijf generaties lang is de familie Hansson al bezig met het verbouwen van unieke wijnen, die dankzij hun charismatische karakter, kleur en aroma te herkennen zijn uit de duizenden. Hällåkra was één van de eerste wijngaarden die in deze regio begon met het verbouwen van wijn, en al snel de vele voordelen van het koelere klimaat ontdekte. Zo hebben ze minder last van insecten en schimmelvorming, waardoor bijna geen bestrijdingsmiddelen gebruik worden. In het restaurant krijg je de beste wijnen voorgeschoteld met bijbehorende gerechten, gemaakt van lokale ingrediënten.

^{Foto: Wesley Glasmacher}

Stop 4: Duurzaam overnachten in het bos

Rij in noordelijke richting door de regio Skåne, om de nacht door te brengen in een wel heel bijzondere accommodatie: het Nyrups Naturhotell. Verstopt in een enorm beukenbos liggen zes handgemaakte wollen hutten, geïnspireerd door yurts uit Mongolië. Ze liggen diep in het bos en zijn enkel te bereiken via een mooie wandeltocht van zo’n 20 minuten aan de hand van een getekende kaart.

^{Foto: Frits Meyst WideOyster.com}

Eenmaal aangekomen bij het kamp ontvang je een mandje vol verse en ecologisch geteelde ingrediënten uit de regio, zoals vlees, groenten en een speciale blauwe kaas, en een recept. Zo kan je zelf je avondmaal koken boven een houtvuur in de open lucht, samen met de andere gasten. Nyrups volgt de principes van duurzaam toerisme en wil haar effect op het milieu minimaliseren. Hier is geen elektriciteit of stromend water en je leeft er op het ritme van de natuur. ‘s Avonds lees je een boek bij het licht van de olielamp en ’s ochtends fluiten de vogeltjes je wakker.

^{Foto: Frits Meyst WideOyster.com}

Stop 5: Kanoën tussen eilanden in nationaal park Åsnen

Vanuit Nyrups maak je een tocht van twee uur, waarbij je de regio Småland inrijdt, naar één van de meest unieke merenarchipels ter wereld: nationaal park Åsnen. Dit natuurgebied bestaat uit meer dan duizend eilanden en heeft een prachtige grillige kustlijn van maar liefst 700 kilometer lang. De plaatselijke bevolking organiseert midzomerfeesten en runnen gezellige boerenwinkels, ze ontsteken vuren op Walpurgisnacht om de lente te vieren en leren je hooien zoals hun voorouders dat deden.

^{Foto: Robin Visser}

Meer nog dan tradities, beschermen ze de unieke natuur die hen omringt, waardoor Åsnen in 2020 verkozen werd als één van de top honderd duurzame reislocaties van de wereld. Peddel je hier over het water, is de kans groot dat je helemaal alleen bent. Zee- en visarenden, zwartkeelduikers en kraanvogels vliegen aan je voorbij, otters spetteren door het water en elanden zijn koning van het woud. Honger? Gooi je hengel uit en rooster een grote snoek boven het vuur. Moe? Zoek één van de rode stuga’s in het Getnö Lake Åsnen Resort, van waaruit je je verkenningstocht de volgende dag gewoon voortzet.

Stop 6: Kosta: Het kristallen koninkrijk

In Kosta, een klein plaatsje ten oosten van Åsnen (ongeveer een uur rijden), wordt de kunst van het glasblazen beoefend alsof het een religie is. Het werk vergt uitermate veel precisie en ervaring. Glasblazers hebben minstens tien jaar oefening nodig voor ze daadwerkelijk een kunstwerk kunnen vervaardigen, de meesterblazers hebben er zeker 25 jaar op zitten. Zij maken de glazen trofee die jaarlijks wordt uitgedeeld bij het Eurovisiesongfestival, en glaskunstenaar Bertil Vallien vervaardigde hier een glazen boot ter waarde van een miljoen dollar.

^{Foto: Robin Visser}

Hoe moeilijk het is, kan je zelf uitvinden als je een poging doet tot het vervaardigen van een eigen whiskyglas. Reken op rode konen en wees behoedzaam. Blaas je iets te hard, dan klapt je glas ineen als een kauwgombel.

Tip: Overnacht hier in de Kosta Lodge, waar je bosbessen plukt in het bos achter de huisjes. Heb je nog wat tijd over? Bezoek dan ook het oudste elandenpark van Zweden: Grönåsen.

^{Foto: Robin Visser}

Stop 7: Wandelen over kalkstenenplateau in Zuid-Öland

Vanuit Kosta rijd je in oostelijke richting naar de Ölandsbrug, en na ruim een uur sta je op Öland, het zonnigste eiland van Zweden. Hier maakt het landschap van dichte bossen en meren plaats voor lange stranden, pijnboombossen en karakteristieke houten molens. Het kalkstenenplateau Stora Alvaret staat op de werelderfgoedlijst van Unesco, en staat bekend om haar grote hoeveelheid zeldzame plantensoorten. Ga op pad met een gids om alle ins en out van het gebied te leren kennen, en rij daarna verder naar het zuiden, naar het nabijgelegen natuurreservaat Ottenby, een van de beste plekken in Zweden om trekvogels te spotten. Ook zeehonden liggen vaak te zonnen op de rotsen in het water, terwijl de schapen grazen rond de karakteristieke vuurtoren Långe Jan – de hoogste van Zweden. Beklim hem voor een prachtig uitzicht op het natuurgebied.

^{Foto's: Robin Visser}

Tip: overnacht op Öland in de prachtige gerenoveerde 18e-eeuwse boerderij Eksgården Krog & Rum, waar ontbijt lunch en diner worden verzorgd door een topchef. Je kunt je maaltijd ook in laten pakken en picknicken in de natuur, bijvoorbeeld tijdens zonsondergang in Ottenby.

Stop 8: In de voetsporen van de Koninklijke familie

Neem zeker ook de tijd voor een bezoek aan Borgholm, de hoofdstad van Öland. Vlak buiten de stad ligt het barokke kasteel van Borgholm uit de 13e eeuw, dat door verschillende reisschrijvers werd beschreven als de mooiste kasteelruïne van Scandinavië. Vlakbij deze kasteelruïne, bevindt zich ook een nieuwer bouwwerk, namelijk de zomerresidentie van de Zweedse koninklijke familie. Niet toevallig kozen zij dit eiland als hun favoriete vakantiebestemming, en brengen ze hier enkele maanden per jaar door. Ook jij kan van dit voorrecht proeven, want van mei tot en met september staat het kasteel open voor bezoekers. Wandel door de Italiaanse en Engelse tuinen en zak neer aan een tafeltje in het paleisrestaurant voor een koninklijk diner.

^{Foto: Marcus Carlsson}

Stop 9: Zweedse eenpansgerechten maken in de openlucht

Steek het water weer over voor een langere rit door het bosrijke Småland, het landschap van de beroemde schrijfster Astrid Lindgren. Na een paar uur gaat het land tot je verbeelding spreken, en worden zowel kinderen als volwassen geroepen door het menselijk verlangen naar avontuur. Als je na zo’n twee uur rijden op boerderij Kastebergs Gård aankomt, is tijd voor een bijzondere culinaire wandeling over het landgoed. Je gaat op zoek te gaan naar lekkers in de natuur, zoals paddestoelen, veenbessen en eetbare bloemen.

^{Foto: Robin Visser}

Je wandelt naar een outdoor-keuken in een ruïne van een 18e-eeuwse boerderij, midden op het landgoed, waar je je eigen pyttipanna gaat bereiden met de zelfgeplukte ingrediënten. Een pyttipanna is een typisch Zweeds gerecht, dat bestaat uit alles wat je voor handen hebt, samen gegooid in één pan. Stiekem krijg je hier toch ook nog wat extra ingrediënten toegestopt, zoals wat biologisch vlees van de boerderij. Zo kan jouw meesterwerk zeker niet stuk. En wij durven te wedden dat je nog nooit op zo’n mooie plek een maaltijd hebt bereid!

^{Foto: Robin Visser}

Tip: Overnacht in de nabijgelegen Flattinge B&B. Hier staan typische Zweedse vakantiehuisjes, oftewel stuga’s, aan de rand van een boerendorp. Tientallen koeien grazen in je tuin en ’s ochtends ontbijt je tussen de schapen bij de lokale bakker.

Stop 10: Sneeuwschoenwandelen in nationaal park Store Mosse

Zo’n veertig minuten ten noorden van de boerderij, ligt het niet te missen nationale park Store Mosse. Hier beleef je Zweden alsof de tijd heeft stilgestaan. Zo moet de natuur er honderden jaren geleden ook uitgezien hebben. Het park bestaat uit een beschermd natuurgebied van zo’n 10.000 voetbalvelden aan moerassen, bossen, meren en weiland. Via houten loopbruggen wandel je door de moerasachtige wildernis, die bijna buitenaards aandoet. Samen met biologe en gids Carina maak je een sneeuwschoenwandeling over het moeras om de bijzondere planten van dichterbij te bekijken en toch niet weg te zakken in de drassige grond. Het moeras is wel vier tot vijf meter diep. Ze laat je vlees-etende planten zien en hoe je je kan wassen met mos. Maak deze tocht als de avondzon het landschap oranje kleurt en je hebt het gevoel op een andere planeet te zijn terechtgekomen.

^{Foto: Robin Visser}

Tip: Overnacht in het Isaberg Mountain Resort, een half uur verderop gelegen. Hier maak je hiketochten de berg op, kano je over het nabijgelegen meer en leven actieve reizigers en gezinnen zich uit op klimrekken en rodelbanen.

Stop 11: Fietsen over Kattegattleden

Vanuit Store Mosse rijd je door naar de westkust van Zweden. Na twee uur rijden ruik je weer die zilte zeelucht, en is het tijd om de fiets te pakken. Tussen het Deense Jutland en het Zweedse Halland, ligt een smalle zeestraat, die ooit door Nederlandse zeevaarders Kattegat (oftewel: nauwe doorgang) genoemd werd. En daar komt de naam van de Kattegattleden vandaan: een 390 kilometer lange route langs de ruige westkust van Zweden, die in 2018 werd uitgeroepen tot beste fietsroute van Europa. Je rijdt hier over perfect onderhouden fietspaden, met enkel de geluiden van de ruisende zee, rollende keien en krijsende meeuwen op de achtergrond.

^{Foto: Natalie Greppi}

Door de paarse bordjes naast de weg kan je haast niet verdwalen. Mocht je een platte band krijgen, staan er openbare fietspompen tot je beschikking. Als de wind opsteekt en het zeeschuim over de weg vliegt, is het tijd voor de fika, oftewel koffietijd. Neem een paar bakjes troost en kaneelrollen in een typsch koffiehuisje, en je zoeft zo weer door de zilte zeelucht.

^{Foto: Ron Johansson}

Stop 12: Culinaire break bij de locale bakker

Stop tijdens je roadtrip of fietstocht langs de westkust zeker voor een break bij lokale bakkerij Solhaga Stenugnsbageri, een rood houten huis in het hart van het dorp Sloïnge. Van veraf ruik je geuren van vers gebakken brood uit de steenoven. Hier ligt de nadruk op echte ingrediënten, die in alle soorten brood verwerkt worden. Kies uit een scala aan witbrood, croissantjes, cake en gebak. ’s Zomers kom je op krachten op een zonovergoten terras temidden van het groen. Het grote succes van deze plek heeft geleid tot een restaurant aan huis, waar je zowel kan ontbijten als dineren in de woonkamer van de bakkersfamilie Wennerströms.

^{Foto: Caroline Andersson}

Stop 13: Natuurlijke luxe in het woud

Voor je naar huis terugkeert, mag je jezelf nog één laatste maal omgeven met het beste wat Zweden te bieden heeft. Anderhalf uur ten zuiden van Kattegattleden, ligt de boerderij Stedsans, diep verborgen in een woud van Halland. Hier, tussen elanden, kraanvogels en wilde rivieren, leer je dat luxe en duurzaamheid hand in hand kunnen gaan. ’s Weekends worden de tafels gedekt in het midden van het bos, en bereidt de chef een vijfgangenmenu van lokale en seizoensgebonden ingrediënten. Je overnacht in een houten huisje aan een meer, kan zowel kook-als yogalessen volgen en bouwt ‘s avonds je eigen vuur. Van hieruit sta je binnen een kleine drie uur weer in Kopenhagen, om met een zwaar hart de Zuid-Zweedse wildernis vaarwel te zeggen.

^{Foto: Mike Karlsson Lundgren}

^{Foto: Stine Christiansen}

Dit artikel is tot stand gekomen met Visit South Sweden en is gepubliceerd in ons e-book Duurzaam reizen in Europa. Download hem nu gratis! Wil je zelf op avontuur in Zuid-Zweden? Neem dan snel een kijkje op de websites van de regio’s Visit Skåne, Visit Småland, Visit Öland, Visit Blekinge en Visit Halland >